[E] Cyfrowa ciemnia, część 8

Na początku było słowo

W części piątej "Cyfrowej ciemni" poruszyłem już nieco temat opisywania zdjęć w katalogu, jednak - jak się wydaje - było to poruszenie zbyt lekkie, by nie rzec powierzchowne. Czas zatem uzupełnić braki i pokazać, że nie taki diabeł straszny, jak go malują.

Szybki wstęp

Dla osób, które jeszcze techniki słów kluczowych nie używały krótkie wprowadzenie. Z grubsza rzecz biorąc chodzi o to, by z każdym naszym zdjęciem była skojarzona pewna grupa słów, opisujących je. Czyli mamy na zdjęciu wujka Romana i ciocię Balbinę na szczycie Gubałówki z urlopu w 2011 roku, zatem zdjęcie posiada przykładowy zestaw słów: "wuj Roman, ciocia Balbina, Gubałówka, Tatry, góry, urlop, wyjazd". Tych słów można później użyć do wyszukiwania lub grupowania zdjęć w kolekcje, jednak zainteresowanych odsyłam do wspomnianej już części piątej.

Fakty i mity

Skoro słowa kluczowe są tak przydatne, dlaczego mało kto ich używa? Bo panuje przekonanie, że opisywanie zdjęć to proces długi, żmudny i nudny. Skąd się to przekonanie wzięło? Ano stąd, że zwykle gdy zaczynamy używać programu do katalogowania (jakim jest Lightroom), mamy już kolekcję kilkunastu tysięcy zdjęć, które dopiero trzeba by opisać. I na tę myśl wszystkich oblewa zimny pot...

Niestety, także importując nowe zdjęcia, często zapominamy lub celowo pomijamy etap uzupełnienia słów kluczowych (bo wiadomo - każda sekunda jest na wagę złota). Dopiero chcąc wyszukać zdjęcia o konkretnej treści zaczynamy pluć sobie w brodę i obiecywać, że od jutra zabieramy się na poważnie za opisywanie zdjęć.

Trudno się spierać z tezą, że opisywanie zdjęć jest zajęciem czasochłonnym. Jest, zwłaszcza gdy chcemy to zrobić rzetelnie i logicznie. Jednak twórcy Lightrooma też o tym wiedzą i starają się maksymalnie ułatwić nam życie. Trzeba się tylko dowiedzieć, gdzie można pójść na skróty.

Zanim zaczniemy

Zajrzyjmy do modułu Library, do sekcji Keywording i zaprzyjaźnionej z nią sekcji Keyword List. Ta pierwsza pomaga przystąpić do szybkiego opisywania zdjęć, druga zawiera listę - a ściślej hierarchię - słów kluczowych, których używamy w naszym katalogu.

Co ciekawe, możemy najpierw dodać odpowiednie słowa kluczowe, a dopiero później przypisać je wybranym zdjęciom - szczególnemu przypadkowi tego wariantu przyjrzymy się później.

Prosto

Sposób najprostszy - zaznaczamy jedno lub kilka zdjęć w widoku siatki (Grid, klawisz G), w sekcji Keywording - Keyword Tags wpisujemy kilka słów rozdzielonych przecinkami i naciskamy Enter (jeśli chcemy, by separatorem słów kluczowych była spacja, możemy zmienić to w oknie Preferences na zakładce Interface, sekcja Keyword Entry). Takie wykorzystanie słów kluczowych jest najprostsze, ale męczące (mimo automatycznego uzupełniania przy pisaniu) i łatwo wprowadzić słowo kluczowe z literówką (przez co później na liście możemy mieć "wakacje" oraz "wakcaje").

Przyspieszamy

Drugi sposób bazuje na tak zwanych zestawach słów kluczowych. Poniżej sekcji Keyword Tags mamy sekcję Keywords Set - zwykle wyświetlają się tam ostatnio używane słowa kluczowe. Tabelka ma wymiary 3x3 nie bez powodu - po naciśnięciu klawisza Alt pojawiają się w polach cyferki - naciśnięcie odpowiedniej cyfry powoduje wpisanie skojarzonego z nią słowa kluczowego. Zatem jeśli często używamy niezbyt rozbudowanych zestawów, można zamiast wpisywania posłużyć się stukaniem w klawiaturę numeryczną. Zestawy można tworzyć i zapisywać pod czytelnymi nazwami, po czym wybierać jednym kliknięciem (Lightroom ma przygotowane trzy zestawy: Outdoor Photography, Wedding Photograpy oraz Portrait Photography).

Skróty

Szybkim rozwiązaniem jest zdefiniowanie tak zwanego skrótu. Robi się to w menu Metadata-Set Keyword Shortcut:

Wpisane po przecinku słowa kluczowe są nadawane każdemu zaznaczonemu zdjęciu po naciśnięciu kombinacji Shift+K, zaś na liście słów kluczowych słowa tworzące skrót są oznaczane znakiem "+".

Myślimy i wymyślamy

Zostaje jeszcze trzecia droga, wiodąca przez sekcję Keyword List. Przyznam, że przez długi czas o niej nie wiedziałem, zmylony błędną nazwą. To nie jest LISTA! To hierarchia (a ściślej - drzewko), bo słowa kluczowe można podpinać pod inne słowa kluczowe. Wyobraźmy sobie następującą sytuację: zrobiliśmy zdjęcie Kleofasa, naszego milusińskiego kociaka. Jako słów kluczowych użylibyśmy prawdopodobnie takiego zestawu: "Kleofas, kot, zwierzę". Zauważmy jednak, że gdy do kompletu dodamy zdjęcie kocicy Mańki, opisujący ją zestaw słów jest zbliżony: "Mańka, kot, zwierzę". Co więcej, te słowa są ze sobą połączone: Mańka jest kotem, a kot jest zwierzęciem. Zamiast zatem płaskiej listy słów, możemy utworzyć następującą strukturę:

Strukturę można utworzyć na kilka sposobów: najbardziej intuicyjny to przeciągnięcie jednego słowa (np. "kot") na drugie słowo ("zwierzę"). Można też kliknąć prawym klawiszem myszki na wybrane słowo na liście i wybrać polecenie Create Keyword Tag inside... (jeśli słowo podrzędne jeszcze nie istnieje). Można też wykorzystać sekcję Keywording - Keyword Tags i wpisać tam konstrukcję w rodzaju: "zwierzę > kot > Kleofas", co spowoduje utworzenie odpowiedniej hierarchii.

Najciekawsze w tym wszystkim jest to, że po utworzeniu struktury wystarczy przypisać zdjęciu słowo kluczowe z hierarchii, aby można było wyszukiwać taki obraz po wszystkich słowach "połączonych". Czyli przypisujemy zdjęciu słowo "Kleofas", ale przy wyszukiwaniu możemy podać np. "zwierzę" i nasza fotografia także zostanie odnaleziona. Trochę mylące może być obserwowanie sekcji Keywording, bo dopóki nie włączymy trybu Keywords & Containing Keywords (domyślnie aktywny jest tryb Enter keywords), widzimy tylko wpisane słowa kluczowe, bez tych wynikających z hierarchii.

Synonimy

Rzadko wykorzystywaną funkcjonalnością słów kluczowych są synonimy. Definiuje się je w specjalnym edytorze - wybieramy sekcję Keyword List, zaznaczamy słowo kluczowe i w menu kontekstowym wybieramy Edit Keyword Tag:

Po ustawieniu synonimów, można ich używać do wyszukiwania zupełnie tak samo, jak słów kluczowych.

Śmietnik

Wszystko to ładnie i pięknie - gdy dopiero zaczynamy używać Lightrooma albo zaczynamy korzystać ze słów kluczowych, możemy rozważnie i logicznie zbudować słownik od podstaw. Gorzej, gdy używamy programu już jakiś czas i pewien zasób słów zdążyliśmy dodać, a teraz chcielibyśmy go uporządkować. Niestety, wykonanie tego w samym Lightroomie nie jest proste, a przy dużych zbiorach słów na pewno będzie czasochłonne. W module Library możemy jednak skorzystać z polecenia menu Metadata-Export Keywords, co spowoduje zapis wszystkich słów kluczowych jako pliku tekstowego (hierarchia jest w nim tworzona znakami tabulacji). Taki plik można zmienić choćby w Notatniku, ja posługuję się programem Lightroom Keywords Manager:

Inne sposoby przypisywania słów kluczowych

Najczęściej nadaje się słowa kluczowe, wybierając fotografie w widoku siatki (Grid) i wpisując je w pole Keyword Tags. Drugim sposobem jest korzystanie z zestawów (Keyword Set) i wciskanie cyfr z klawiszem Alt. Nie jest to jednak koniec - możemy skorzystać z techniki drag'n'drop i przeciągnąć słowa z sekcji Keyword List na zdjęcie. Kolejny sposób to wybranie "sprayu" i aplikowanie nim słów kluczowych:

Swoją drogą, "malowanie" bywa przydatne także do aplikowania innych elementów, takich jak oceny, obróbka, metadane, choć osobiście rzadko z niego korzystam.

Lista słów także umożliwia nadawanie słów kluczowych - zaznaczamy interesujące nas zdjęcia i klikamy na "fajeczkę" przy słowie kluczowym, aby przypisać do to wybranych zdjęć:

Ostatni znany mi sposób to aplikowanie słów kluczowych już podczas importu zdjęć - tam jednak robi się to identycznie jak w sposobie pierwszym, czyli po prostu wpisuje słowa ręcznie.

Lenistwo, czyli nie rób tego sam

Ciekawą alternatywą do ręcznego tworzenia struktury słów kluczowych jest możliwość pozyskania ich od innych użytkowników Lightrooma. To ciekawa opcja nie tylko dla leniwych, ale także dla osób, które współpracują z innymi i wspólna, spójna baza słów kluczowych umożliwia wydajne zarządzanie katalogiem. W internecie można znaleźć wiele gotowych słowników, w większości jednak są one w języku angielskim (patrz np. tutaj). Duża część jest też płatna, choć zwykle cena to kilka dolarów.

Cieszmy się!

Opisywanie zdjęć jest przydatne. Mam nadzieję, że po przeczytaniu powyższego tekstu stanie się także nieco przyjemniejsze, dzięki czemu wyszukiwanie czy grupowanie zdjęć będzie dużo prostsze.

PS: Listę słów kluczowych możemy też potraktować jako szybką wyszukiwarkę - przez kliknięcie strzałeczki przy wybranym słowie Lightroom pokaże wszystkie zdjęcia, którym to słowo zostało przypisane: